Door Piet Bogaards
Een van de consequenties van de stadsuitbreiding aan het begin van de twintigste eeuw was de groeiende behoefte aan kerken. In Transvaal verrees in 1913 een gereformeerde kerk aan de Kockstraat en in 1914 aan de Brandtstraat een katholieke. Binnen de Hervormde Gemeente was het dominee Dirk Arie van den Bosch die zich sterk maakte voor een nieuw godshuis.
Welbespraakt wist hij de nodige gelden te verwerven, onder andere als voorzitter van de Eén-uur-loon-bondwaarvan de leden één uur loon per week afstonden voor de bouw van de kerk. Ook het koningshuis, waarmee de dominee een goede relatie onderhield, doneerde, zodat hij architect Gijs van Hoogevest de opdracht kon geven tot het ontwerpen van een kerk aan de Kempstraat.
Op 20 september 1924 legde prinses Juliana de eerste steen en in 1926 was de bouw voltooid. Een jaar later deed Juliana haar belijdenis in de kerk. In 1934 werd er na het overlijden van koningin-moeder Emma een rouwdienst opgedragen.
Het getal van het beest
Het jaar daarvoor was Adolf Hitler aan de macht gekomen in Duitsland. Dominee Van den Bosch begon in zijn preken kritiek op de nazi’s te uiten. Zijn toon werd steeds feller, de steeds kerk voller. Zijn kruistocht tegen de groeiende Jodenhaat vond weerklank tot ver buiten de gemeente. In 1940 publiceerde hij zelfs een boek met de titel 666 Het getal eens menschen, waarin hij de ontmenselijking aanklaagde die gaande was. In het bijbelboek Openbaringen wordt 666 ‘het getal van het beest’ genoemd.
Daarmee was de Duitse maat vol. De predikant had een veel te grote invloed op veel te veel mensen en al op 11 december 1940 werd hij opgepakt. Na zijn verblijf in het Oranjehotel kwam hij terecht in kamp Amersfoort, waar hij onverstoorbaar doorging met kerkdiensten en bijbellessen.
Tot hij niet meer kon. Op 20 maart 1942 stierf dominee Van den Bosch op 57-jarige leeftijd aan uitputting en ontbering. Postuum werd hij geëerd met het Verzetskruis en een herinneringsraam in de Duinzichtkerk.
Te mooi om te slopen
Na de oorlog bleef de Julianakerk haar functie nog enkele decennia behouden. Maar de samenleving seculariseerde en een steeds groter deel van de duizend zitplaatsen bleef ‘s zondags leeg. In januari 1997 vond de laatste eredienst plaats en in 1998 werd de kerk verkocht aan de gemeente.
De architectuur van het gebouw in de stijl van de Amsterdamse School was echter van te grote betekenis om het te slopen en daarom werd het in 2004 doorverkocht aan Stadsherstel. Door de torenklok op 12 uur te zetten, gaf toenmalig burgemeester Deetman het startsein voor de verbouwing: een teken dat de kerk niet meer in gebruik was.
In het atrium op de begane grond is nu een restaurant gevestigd, in de ruimten er omheen vonden welzijnsorganisaties en een kunstenaarscollectief onderdak. Dominee Van den Bosch zou er vrede mee hebben gehad.
Hoofdfoto: Prinses Juliana legt de eerste steen voor de Julianakerk in 1924. (Collectie HGA)