Door Piet Bogaards
Achter het voorname huis Lange Voorhout 32a-36 bevindt zich in de Kazernestraat 50 de ’s-Gravenhaagsche Stadsrijschool. Het is de oudste burgermanege van Nederland en de voorloper van de Koninklijke Stallen.
In 1735 kocht Adrienne Marguérite van Nassau-la Lecq-Huguetan een stuk grond aan het Lange Voorhout voor f. 30.034,16. Voor die tijd een astronomisch bedrag, maar Adrienne kreeg er dan ook heel wat voor terug: een grondgebied dat zich uitstrekte tot aan de Mauritskade, met daarop een koetshuis en enkele arbeiderswoningen. Aan het Lange Voorhout liet zij door architect Daniel Marot (die ook het Paleis Kneuterdijk ontwierp) een stadspaleis bouwen dat nog altijd bekend staat als het Huis Huguetan en tot 2016 de hoofdzetel was van de Hoge Raad. In het derde kwart van de achttiende eeuw werd het complex uitgebreid met nog een koetshuis, een paardenstal en een rijzaal. Waarschijnlijk door graaf Bentinck, een van de volgende eigenaren.
In 1795 vestigde het Franse gezantschap zich in het huis en in 1802 werd het verkocht aan de Bataafse Republiek. Toen in 1806 koning Lodewijk Napoleon er zijn intrek had genomen, stichtte hij de manege Achter de stallen. Bij zijn abdicatie in 1810 schonk hij deze manege aan de stad. Op 1 december 1813 vestigde koning Willem I zich in het Huis Huguetan in afwachting van de restauratie van het Paleis Noordeinde. Hij gebruikte Achter de Stallen als parkeerplek voor zijn koetsen en rijtuigen. Ook toen de gemeente in 1845 het gehele complex kocht en grondig renoveerde, bleef het in gebruik bij de Oranjes.
Een paar decennia later kocht de gemeente een stuk weiland dat grensde aan de tuin achter het paleis Noordeinde. Daar verrezen in de periode 1876-1879 de Koninklijke Stallen en van toen af werd Achter de Stallen een burgermanege, geëxploiteerd door de gemeente. Uniek is de veertien meter hoge, zelfdragende kapconstructie, die in 1884 werd gesmeed door de befaamde Haagse ijzergieterij Enthoven.
. In 1906 werd de rijschool overgenomen door R.J.J. Hiemstra, een succesvol springruiter. Hiemstra bracht de ’s-Gravenhaagsche Stadsrijschool, zoals hij inmiddels was gaan heten, tot grote bloei. Zijn eigen ‘paradepaardje’ heeft daar ongetwijfeld aan bijgedragen: dat was een leerling van hem, luitenant Charles Pahud de Mortanges, een legendarische ruiter die vier maal goud en één keer zilver won bij de Olympische Spelen van achtereenvolgens Parijs (1924), Amsterdam (1928) en Los Angeles (1932).
Ook na de Tweede Wereldoorlog bleef de ’s-Gravenhaagsche Stadsrijschool bestaan. In 1968 werd het complex een Rijksmonument en in 1982 onderging het een gedeeltelijke restauratie. Stadsherstel nam in 2009 en 2010 de gehele restauratie van de panden ter hand. De zaal is hersteld, de boxen zijn ruimer geworden en het woongedeelte boven de stallen is vernieuwd. Nog steeds wonen in deze bijzondere manege zo’n twintig paarden die er worden verzorgd en bereden.
Foto: Roel Wijnants, 2008